Ljetni solsticij – prvi dan ljeta
Autor: Adi Operta
Na današnji dan, 21. juna započinje i astronomski prvi dan ljeta. Tačno u 23h i 44 minuta nastupilo je ljeto i trajat će do 22. septembra, do 01:30h. Zanimljivo je da, iako je ovo period godine kada je Zemlja najsporija i najudaljenija od Sunca, ljeto će biti najduže godišnje doba.
Danas je Sunce na najvišoj tački horizonta, fenomen kada Sunčeve zrake padaju pod pravim uglom na paralelu zvanusjeverni povratnik, koja se nalazi na 23°27’ Sjeverne geografske širine (SGŠ) i koja vraća Sunce unutar žarkoga toplotnog pojasa. Time počinje najduži dan na sjevernoj hemisferi, koji bi na našim geografskim širinama trebao trajati nešto duže od 16 sati, a noć manje od osam sati. Današnji datum se u astronomiji i geografiji naziva ljetni solsticij, a na našem jezik se naziva još i ljetni suncostaj ili dugodnevnica. Dan će na sjevernom polarniku (na 66°33’) trajati tačno 24 sata. Ovaj astronomski događaj je poznat kao polarni dan na Sjevernom polu.
Dok se na sjevernoj hemisferi odvija pomenuti fenomen, na južnoj hemisferi počinje zima i s time najkraći dan na toj hemisferi. Stare civilizacije su obilježavale ovaj dan slaveći svjetlost i vatru. Svetkovine su bile povezane sa agrarnim i poljoprivrednim djelatnostima. Mnogi narodi su gradili zdanja pomoću kojih su mogli tačno pratiti kretanje Sunca i Mjeseca, koji su ih usmjeravali na solsticije i ekvinocije. Najpoznatija takva građevina je Stonehenge u Engleskoj, gdje će se ovogodišnji dolazak ljeta zbog epidemiološke situacije u svijetu pratiti online. Iako je nastupilo astronomsko ljeto, meteorološko ljeto još uvijek nije, ali nam dolazi nakon prolaska prostranoga visinskog ciklona, koji je izlučio veću količinu padavina i na ovom dijelu Balkanskoga poluotoka.
