26. april – Sjećanje na Černobil
Autor: Haris Hadžibaščaušević
Prije tačno 35 godina, na današnji dan desila se do tada nezapamćena nuklearna katastrofa. Nedaleko od grada Pripjata u Ukrajini, u nuklearnoj elektrani Černobil došlo je do eksplozije na reaktoru br. 4. Posljedice eksplozije su bile i još uvijek su drastične – napušteni gradovi Černobil i Pripjat, koji se danas nazivaju i “gradovima duhova”, kontaminacija zemljišta i okoline za koju se pretpostavlja da će trajati i narednih 24.000 godina u radijusu od 30 km, a sva šteta je koštala tadašnji SSSR 18 milijardi sovjetskih rublji, tj. 68 milijardi dolara.
S tim u vezi se na današnji dan obilježava Svjetski dan obnovljivih izvora energije, kojim se želi ukazati na potrebu istraživanja i primjene obnovljivih izvora – vode, sunca, vjetra, geotermalnih izvora, bioplina, itd.
Pored spomenute nuklearne katastrofe, svijet se susreće sa još jednim izazovom, a to je pandemija COVID-19, koja nam je pokazala kako bi zapravo izgledao svijet ukoliko bismo se više okrenuli čistoj i obnovljivoj energiji, kao i domaćim resursima.
Koji su to obnovljivi izvori energije?
Za razliku od fosilnih goriva (uglja, nafte), čije su zalihe ograničene i vremenom će se iscrpiti, a proces proizvodnje dugotrajan i može izazvati katastrofe strahovitih razmjera, energija Sunca, vode i vjetra je konstantno oko nas i obnovljiva je, čineći ih tako obnovljivim izvorima energije. Nekada je proizvodnja energije iz obnovljivih izvora bila skuplja u odnosu na onu dobivenu iz fosilnih goriva, jer se smatralo da su fosilna goriva lakše dostupna, dok energija Sunca, vjetra i vode ovisi o drugim prirodnim uslovima. No, vremenom se pokazalo suprotno, a kombinovanom upotrebom triju pomenutih izvora energije počinju se uviđati brojne prednosti i ono najvažnije – nikada neće nestati.
Eksploatacija uglja kao podrivanje prirodnog sistema
Jedan od primjera kako eksploatacija uglja uništava ekosistem jedne zajednice jeste planina Sierra Nevada de Santa Marta u sjevernoj Kolumbiji, poznata po svojoj bioraznolikosti, ali i po izolovanim autohtonim narodima koji na njoj žive. Zbog sve većeg broja kamenoloma i iskopavanja, stanište ovih naroda je ugroženo, usljed čega su primorani promijeniti svoj način života, govoreći kako rudarenje donosi više siromaštva i više štete svima.
Kamenolomi ogoljuju obronke planine, dok crpljenje uglja u regiji Cesar doprinosi globalnom zatopljavanju zbog čega se tope njeni ledeni vrhovi. Zalihe pitke vode su dovoljne da zadovolje potrebe svih stanovnika ove regije, ali zbog rudnika u blizini voda je često zagađena, a stanovnici ostaju bez vode, jer korporacije jednostavno preusmjere tok vode u rudnike. Brojni mali poljoprivrednici su propali, budući da se tokovi rijeka preusmjeravaju, a ugljena prašina iz rudnika stvara nemoguće uslove za usjeve.
Brojne su prednosti upotrebe obnovljivih izvora energije, poput:
- smanjenja zagađenja, jer tehnologije koje se koriste imaju manji negativan uticaj na okoliš, budućnost je osigurana, jer se energija neprestano obnavlja;
- većih ulaganja za izgradnju i održavanje objekata obnovljivih izvora energije znače više posla i proizvodnju energije, a manja je potrošnja na uvoz energije;
- sigurnost, i dr.
Bosna i Hercegovina uz Svjetski dan obnovljivih izvora energije
Predviđeno je da do 2035. godine naša zemlja treba proizvoditi oko 40% električne energije iz obnovljivih izvora energije, a da bi dostigla taj cilj, potrebno je investirati približno 220 miliona KM u izgradnju malih hidroelektrana, vjetroelektrana, fotonaponskih elektrana i elektrana na biogorivo, budući da naša zemlja posjeduje ogromne potencijale i prirodne uslove za to.
Stoga, ovaj dan je podsjetnik na ograničenost i problematičnost primjene neobnovljivih resursa, važnost sigurnosti energetskih sistema te pametno upravljanje energetskim resursima.
